Κυριακή 1 Οκτωβρίου 2023

Ρωμανός ο Μελωδός

 Ο μέγιστος των υμνογράφων της χριστιανικής εκκλησίας, ο «Πίνδαρος του Χριστιανισμού», όπως αποκλήθηκε.


Ο μέγιστος των υμνογράφων της χριστιανικής εκκλησίας, ο «Πίνδαρος του Χριστιανισμού», όπως αποκλήθηκε. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τον κατέταξε στους Αγίους της και η μνήμη του τιμάται κάθε χρόνο την 1η Οκτωβρίου. Την ημέρα αυτή γιορτάζουν όσοι φέρουν το όνομα Ρωμανός.

Ο Ρωμανός γεννήθηκε στην Έμμεσα της Συρίας κι έζησε τον 6ο αιώνα. Ήταν  εβραϊκή καταγωγής (αμφισβητείται από μερίδα συγγραφέων) και μεταστράφηκε στον χριστιανισμό. Έγινε διάκονος στη Βηρυτό και κατόπιν πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου υπηρέτησε ως ιερέας.

Ο Ρωμανός θεωρείται ο μεγαλύτερος ποιητής χριστιανικών ύμνων και ο σημαντικότερος ελληνόγλωσσος ποιητής της βυζαντινής περιόδου. Φαίνεται ότι ο ίδιος ήταν και συνθέτης της μουσικής των ύμνων του, γι’ αυτό ονομάστηκε Μελωδός.

Έγραψε περίπου 1.000 κοντάκια -εκκλησιαστικούς ύμνους εγκωμιαστικούς ενός θρησκευτικού γεγονότος ή της μνήμης ενός αγίου- αφιερωμένα σε θέματα των δεσποτικών και θεομητορικών εορτών, σε προφήτες, αποστόλους και σε μεγάλα γεγονότα (σεισμούς κλπ). Όλα ξεχωρίζουν για τη δύναμη της έμπνευσης, τη χάρη της έκφρασης, τον λεκτικό πλούτο και τη γλωσσική μεγαλοπρέπειά τους.

Το πρώτο του εκκλησιαστικό ποίημα είναι το περίφημο κοντάκιο της εορτής των Χριστουγέννων: «Η Παρθένος σήμερον τον υπερούσιον τίκτει».


               Πηγή

Η ιστορία του καφέ

 Ο καφές είναι το δημοφιλέστερο ρόφημα στον κόσμο και παρασκευάζεται σε διάφορες παραλλαγές. Η δημοφιλία του μπορεί να αποδοθεί στο αναζωογονητικό αίσθημα που προκαλεί.


Ο καφές είναι το δημοφιλέστερο ρόφημα στον κόσμο και παρασκευάζεται σε διάφορες παραλλαγές. Η δημοφιλία του μπορεί να αποδοθεί στο αναζωογονητικό αίσθημα που προκαλεί και το οποίο οφείλεται στην καφεΐνη, η οποία είναι ένα από συστατικά του. Έχει υπολογιστεί ότι κάθε μέρα καταναλώνονται πάνω 500 εκατομμύρια φλυτζάνια καφέ. Παράγεται από τους καρπούς του καφεόδεντρου (Καφέα η επιστημονική του ονομασία), κατόπιν ειδικής επεξεργασίας.

Σύμφωνα με μία παράδοση, το καφεόδεντρο ανακαλύφθηκε γύρω στα 600 μ.Χ. στην Αιθιοπία. Εκεί, ένας βοσκός παρατήρησε ότι τα πρόβατά του ήταν εξαιρετικά ζωηρά όταν έτρωγαν τους καρπούς ενός άγνωστου φυτού. Ο βοσκός αποφάσισε να δοκιμάσει τους περίεργους καρπούς και ανακάλυψε τις ευεργετικές του ιδιότητες. Περήφανος για την ανακάλυψη, σκέφτηκε να μοιραστεί το μυστικό του προσφέροντας μερικούς κόκκους στο γειτονικό μοναστήρι. Οι ιδιοφυείς μοναχοί έκαναν ένα αρωματικό αφέψημα από τους καρπούς του και πολύ γρήγορα απέδωσαν ιερές ιδιότητες στο ποτό, καθώς «διευκόλυνε» τις ολονύκτιες προσευχές τους. Μία άλλη εκδοχή της παράδοσης αυτής θέλει τους Σούφι (μυστικιστικό τάγμα του Ισλάμ) να είναι αυτοί που ανακάλυψαν τις τονωτικές ιδιότητες του καφέ, οι οποίες τους διευκόλυναν στα πολύωρα θρησκευτικά τους καθήκοντα.

Το μεσαίωνα το φυτό καλλιεργούνταν στη νότια Αραβία κοντά στην Ερυθρά Θάλασσα κι έτσι διαδόθηκε στους Άραβες και στους γείτονές τους. Το 1470 ο καφές φτάνει στη Μέκκα και αρχίζουν να δημιουργούνται τα πρώτα καφενεία, παρ’ όλες τις απαγορεύσεις της επίσημης εξουσίας, που θεωρεί ότι η κατανάλωση καφέ στα καφενεία απομακρύνει τους πολίτες από τα θρησκευτικά τους καθήκοντα.

Το 1554 άραβες έμποροι φέρνουν τον καφέ από τη Δαμασκό της Συρίας κι ένα χρόνο αργότερα στην Κωνσταντινούπολη, όπου ανοίγει και το πρώτο καφενείο. Οι κάτοικοι της πόλης αγαπούν το νέο αφέψημα και οι καφενέδες απλώνονται σχεδόν σ’ όλες τις συνοικίες.

Οι Ευρωπαίοι ταξιδιώτες στην Ανατολή εντυπωσιάζονται από το εξωτικό ρόφημα και περιγράφουν γοητευμένοι τις ιδιότητές του. Ωστόσο, η Δύση αντιμετωπίζει με καχυποψία το νέο ποτό, μέχρι που ο Πάπας Κλήμης Η’, το 1600, ευχαριστημένος από το άρωμα και τη γεύση του, το βαπτίζει «χριστιανικό».

Ο πρώτος καφές στην Ευρώπη πουλήθηκε στα φαρμακεία το 1615 ως φάρμακο, γραμμένος σε ιατρική συνταγή και αρχικά έγινε γνωστός ως «αραβικό κρασί». Άλλωστε, η λέξη «καφές» έχει την απώτερη καταγωγή της από την αραβική λέξη «καχβά», που σημαίνει κρασί.

Το 1652 ανοίγει το πρώτο καφενείο στη Δυτική Ευρώπη και μάλιστα από Έλληνα, τον Πασκουά Ροζέ, στο Λονδίνο. Το 1702 δημιουργείται ο χαρακτηριστικός τύπος του παρισινού καφενείου, όπου συχνάζουν αστοί, ωραίες γυναίκες, συγγραφείς, πολιτικοί, αξιωματικοί και τυχοδιώκτες. Σ’ ένα από αυτά, το «Καφέ ντε Προκόπ», τακτικός θαμώνας ήταν ο Βολταίρος, φανατικός λάτρης του ποτού, που κατανάλωνε ημερησίως 20 με 40 φλυτζάνια καφέ.

Στα τέλη του 17ου αιώνα, Ολλανδοί κατορθώνουν να διασπάσουν το αραβικό μονοπώλιο του καφέ και εισάγουν την καλλιέργειά του στην Ιάβα της Ινδονησίας, που ήταν αποικίας τους. Το 1723, ο γάλλος αξιωματικός του ναυτικού Γκαμπριέλ ντε Κλιέ κλέβει δενδρύλλια καφέ από το βοτανικό κήπο του Παρισιού και τα μεταφέρει παράνομα στη Μαρτινίκα, το νησί της Καραϊβικής, που ήταν αποικία του γαλλικού στέμματος. Έτσι, ο καφές περνάει στην αμερικάνικη ήπειρο.

Το 1727 ένας πορτογάλος αξιωματικός από την κτήση της Βραζιλίας, ο Φρανσίσκο ντε Μέλο Παλιέτα, σαγηνεύει τη σύζυγο του κυβερνήτη της γειτονικής Γαλλικής Γουϊάνας, που αρνούνταν πεισματικά να τους δώσει σπόρους καφέ για καλλιέργεια. Εκείνη του εκδηλώνει την αγάπη της, χαρίζοντάς του μερικούς βλαστούς καφέας, που όταν μεταφυτεύτηκαν στη Βραζιλία αποτέλεσαν την αρχή για την πιο μεγάλη φυτεία καφέ στον κόσμο. Σήμερα, η Βραζιλία είναι η μεγαλύτερη παραγωγός καφέ στον κόσμο.


Πηγή

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος

 Σπουδαίος ζωγράφος της Αναγέννησης, με καταγωγή από την Κρήτη, αναμφίβολα μία από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες της παγκόσμιας τέχνης.

«Πορτραίτο άνδρα», θεωρούμενο ως αυτοπροσωπογραφία του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου

Σπουδαίος ζωγράφος της Αναγέννησης, με καταγωγή από την Κρήτη, αναμφίβολα μία από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες της παγκόσμιας τέχνης. Έζησε και δούλεψε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του στην Ισπανία, εξ ου και το προσωνύμιο El Greco (Ο Έλληνας), με το το οποίο είναι, επίσης, γνωστός.

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος γεννήθηκε το 1541 στον Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο) της Ενετοκρατούμενης Κρήτης, από εύπορους γονείς. Χωρίς να είναι γνωστά πολλά πράγματα για τους δασκάλους και την καλλιτεχνική μαθητεία του, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είχε τη δυνατότητα να σπουδάσει βυζαντινή ζωγραφική στη γενέτειρά του και να εξοικειωθεί με τη δυτική τέχνη.

Το 1567 ταξίδεψε στην Ιταλία και συγκεκριμένα στη Βενετία, όπου παρέμεινε επί τριετία και μαθήτευσε στα εργαστήρια των ζωγράφων Μπασάνο, Τιτσιάνο και Τιντορέντο, ενώ ζωγράφισε πίνακες, όπως «Ο Διωγμός των εμπόρων από το Ναό».

Το 1570 εγκατέλειψε τη Βενετία και πήγε να εργαστεί στη Ρώμη. Στην Αιώνια Πόλη διεύρυνε τον κύκλο των γνωριμιών του και απέκτησε τέτοια αυτοπεποίθηση για την τέχνη του, ώστε να υποστηρίξει ότι αν καταστρέφονταν οι τοιχογραφίες της «Καπέλα Σιξτίνα» που είχε ζωγραφίσει ο Μιχαήλ Άγγελος, θα μπορούσε αυτός να κάμει καλύτερες. Η παρατήρησή του αυτή θεωρήθηκε τότε βλασφημία και επιτάχυνε την απόφασή του να εγκαταλείψει τη Ρώμη και σε συνδυασμό με τις γνωριμίες του στον κύκλο των Ισπανών ευγενών της Ρώμης να εγκατασταθεί αρχικά στη Μαδρίτη (1576) και τον επόμενο χρόνο στο Τολέδο.

Στην ισπανική αυτή πόλη η καλλιτεχνική του παραγωγή έφθασε στην κορύφωσή της. Διακόσμησε με πίνακες τον ναό του Αγίου Δομηνίκου, το ανάκτορο του Εσκοριάλ και τη μητρόπολη του Τολέδου. Σπουδαίοι πίνακες του είναι η «Ανάληψη της Θεοτόκου», «Η Αγία Τριάδα», «Η Ανάσταση του Σωτήρος», «Το μαρτύριο του Χριστού», «Εσπόλιο» (σκηνή από τα πάθη του Χριστού), «Ο Λαοκόων» και «Η Πεντηκοστή».

Το 1578 είναι μια σημαντική χρονιά στη ζωή του Γκρέκο. Θα αποκτήσει το πρώτο και μοναδικό του παιδί, τον Χόρχε Μανουέλ, από τη σχέση του με τη δόνα Χερόνιμα δε λας Κουέβας, με την οποία θα ζήσει το υπόλοιπο του βίου του, αλλά δεν θα την παντρευτεί. Οι μελετητές του έργου του πιστεύουν ότι η δόνα Χερόνιμα εικονίζεται στην προσωπογραφία «Η κυρία με την ερμίνα».

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος πέθανε στις 7 Απριλίου του 1614, σε ηλικία 73 ετών και τάφηκε στο ναό του Αγίου Δομήνικου στο Τολέδο.

Για πολλά χρόνια το όνομά του έμεινε στην αφάνεια και οι πίνακές του σε εκκλησίες και παλάτια της Ιταλίας και της Ισπανίας θεωρούνταν ως έργα κάποιου τρελού. Από τις αρχές του 20ου αιώνα το έργο του άρχισε να αναγνωρίζεται και σήμερα θεωρείται ένας από τους κορυφαίους εικαστικούς καλλιτέχνες όλων των εποχών, που επηρέασε ζωγράφους της μοντέρνας τέχνης, όπως ο Πάμπλο Πικάσο.

Πίνακες του Γκρέκο κοσμούν τα μεγαλύτερα μουσεία και ιδιωτικές συλλογές και η αξία κάποιων από αυτούς είναι αμύθητη. Στη χώρα μας υπάρχουν έξι έργα του Θεοτοκόπουλου: «Ο Άγιος Λουκάς ζωγραφίζει την Παναγία» και «Η Προσκύνηση των Μάγων» (Μουσείο Μπενάκη), «Στέψη της Θεοτόκου» και «Η Συναυλία των Αγγέλων» (Εθνική Πινακοθήκη), «Βάπτιση του Χριστού» και «Άποψη του Όρους και της Μονής Σινά» (Ιστορικό Μουσείο Κρήτης).


    Πηγή