Αμερικανός συγγραφέας και σκηνοθέτης, διάσημος για το αντιπολεμικό μυθιστόρημά του «Ο Τζόνι πήρε τ’ όπλο του», το οποίο μετέφερε ο ίδιος στον κινηματογράφο.
Ο Ντάλτον Τράμπο (Dalton Trumbo) ήταν αμερικανός σεναριογράφος, μυθιστοριογράφος και σκηνοθέτης, ίσως ο πιο ταλαντούχος της ομάδας των «Δέκα του Χόλιγουντ» («Hollywood Ten»), οι οποίοι αρνήθηκαν να καταθέσουν στην Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών της Βουλής των Αντιπροσώπων που συνεστήθη κατά την περίοδο του Μακαρθισμού και φυλακίστηκε για 11 μήνες το 1950.
Ο Ντάλτον Τράμπο γεννήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 1905 στο Μόνροουζ της πολιτείας Κολοράντο των ΗΠΑ. Από τα μαθητικά του χρόνια άρχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος σε τοπικές εφημερίδες, καλύπτοντας το δικαστικό και το σχολικό ρεπορτάζ. Συνέχισε να δημοσιογραφεί και κατά τη φοίτησή του στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο. Το 1926 μετακόμισε στο Λος Άντζελες και συνέχισε τις σπουδές του στα πανεπιστήμια Καλιφόρνιας και Νότιας Καλιφόρνιας. Για να χρηματοδοτεί τις σπουδές του εργαζόταν νυχτερινός σε αρτοποιείο, ενώ παράλληλα αρθρογραφούσε σε διάφορα έντυπα της περιοχής.
Το 1935 εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο «Eclipse» στο στιλ του κοινωνικού ρεαλισμού. Δύο χρόνια αργότερα μεταπήδησε στον κινηματογράφο, γράφοντας σενάρια. Το 1939 εξέδωσε το πιο γνωστό έργο του, το αντιπολεμικό μυθιστόρημα «Ο Τζόνι πήρε τ’ όπλο του» («Johnny Got His Gun»), το οποίο μετέφερε ο ίδιος στον κινηματογράφο το 1971, με πρωταγωνιστές τον Τίμοθι Μπότομς, τη Μάρσια Χαντ, τον Ντόναλντ Σάδερλαντ και τον Τζέισον Ρόμπαρντς.
Τη δεκαετία του ‘40 ο Ντάλτον Τράμπο ήταν ο πιο ακριβοπληρωμένος σεναριογράφος του Χόλιγουντ. Συνεργάστηκε μεταξύ άλλων στις ταινίες «To Δράμα μιας Γυναίκας» («Kitty Foyle», 1940) του Σαμ Γουντ, «Τριάντα δευτερόλεπτα πάνω από το Τόκιο» («Thirty Seconds Over Tokyo», 1944) του Μέρβιν ΛεΡόι και «Τα αμπέλια μας έχουν μαλακά σταφύλια» («Our Vines Have Tender Grapes», 1945) του Ρόι Ρόουλαντ.
Τον Ιούλιο του 1946 ο εκδότης του κινηματογραφικού περιοδικού «The Hollywood Reporter» Μπιλ Γουίλκερσον σε άρθρο του με τίτλο «Μια ψήφος για τον Τζο Στάλιν» κατονόμασε προσωπικότητες του Χόλιγουντ ως συμπαθούντες τον κομμουνισμό, ανάμεσά τους και τον Ντάλτον Τράμπο. Η λίστα με τα ονόματα στάλθηκε στην Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών της Βουλής των Αντιπροσώπων (δεν πρέπει να συγχέεται με την Επιτροπή του γερουσιαστή Μακάρθι), η οποία τους κάλεσε σε ακρόαση. Ο Τράμπο που ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος των ΗΠΑ, από το 1943 αρνήθηκε να καταθέσει ενώπιον της επιτροπής και για τη στάση του αυτή μπήκε στη «μαύρη λίστα». Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να καταδικαστεί σε φυλάκιση 11 μηνών για απείθεια, την οποία εξέτισε το 1950.
Την περίοδο που βρισκόταν υπό διωγμό, έγραψε με ψευδώνυμο περίπου 30 σενάρια και κέρδισε δύο Όσκαρ: Το 1953 για την κωμωδία του Γουίλιαμ Γουάιλερ «Διακοπές στην Ρώμη» («Roman Holidays»), στην οποία ως σεναριογράφος αναγραφόταν ο άγγλος Ίαν ΜακΛίλαν Χάντερ και το 1956 για το δράμα του Ίρβινγκ Ράπελ «Ο Γενναίος» («The Brave One»), το οποίο υπέγραψε με το ψευδώνυμο Ρόμπερτ Ριτς.
Το 1960 υπέγραψε κανονικά τα σενάρια των ταινιών «Έξοδος» («Exodus») του Ότο Πρέμινγκερ και «Σπάρτακος» («Spartacus») του Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Με την πάροδο του χρόνου αποκαταστάθηκε πλήρως ως μέλος της Συντεχνίας Σεναριογράφων της Αμερικής (Writers Guild of America) και του αποδόθηκαν και τα δύο αγαλματάκια των Όσκαρ (το ένα το παρέλαβε ο γιος του το 1992).
Ο Ντάλτον Τράμπο πέθανε στις 10 Σεπτεμβρίου 1976 στο Λος Άντζελες, σε ηλικία 71 ετών.
