Η Μικρομέρια της Ακρόπολης (Micromeria acropolitana) είναι είδος μικρού φυτού του γένους Μικρομέρια (Micromeria) της οικογένειας των χειλανθών (Lamiaceae ή Labiatae). Αποτελεί ενδημικό φυτό της Αθήνας και συγκεκριμένα του βράχου της Ακροπόλεως, στον οποίο φύεται αποκλειστικά. Έχει ύψος 5 έως 30 εκατοστά. Ανθίζει από τον Μάιο έως τον Ιούνιο. Τα άνθη της έχουν χρώμα ροζ.
Το φυτό ανακάλυψαν οι Γάλλοι βοτανολόγοι Ρενέ Μερ (Rene C.J.E. Maire) και ο Μαρσέλ Πετιμεγκέν (Marcel G.C. Petitmengin), στις 30 Αυγούστου του 1906 (“In Acropoli Athenarum”, 30.8.1906, Maire & Petitmengin, Mission Botanique en Orient no. 1073). Ορίστηκε για πρώτη φορά το 1908 από τον Αυστριακό βοτανολόγο Έουγκεν φον Χαλάσι (Eugen von Halácsy). Σε μη επίσημα δημοσιευμένο, χειρόγραφο έγγραφο του αναφέρεται αρχικά στο φυτό με το όνομα «Micromeria athenae», το οποίο περιγράφεται ως λεκτότυπος.[Ο Χαλάσι παρουσιάζει το φυτό με το όνομα «Micromeria acropolitana» στο έργο του «Conspectus Florae Graecae».
Το φυτό είχε εξαφανιστεί για αρκετά χρόνια. Τον Ιανουαρίο του 1981 το φυτό συμπεριελήφθη, με σχετικό Προεδρικό Διάταγμα, στον κατάλογο των προστατευόμενων φυτών από το Ελληνικό κράτος.
Δεν ξεπερνά τα 20 εκατοστά, βγάζει ροζ άνθη από το Μάιο έως τον Ιούνιο και δε μπορείς να το βρεις πουθενά αλλού στον κόσμο
Εθεωρείτο εξαφανισμένο είδος από την ελληνική και την παγκόσμια χλωρίδα για περισσότερο από έναν αιώνα. Κι όμως, η Micromeria acropolitana, το ενδημικό φυτό της Ακρόπολης που ζει μόνο εκεί και πουθενά αλλού στον κόσμο, ανακαλύφθηκε ξανά στον Ιερό Βράχο.
Η χαμένη για πάνω από έναν αιώνα «μικρομέρια της Ακρόπολης», «το στενότοπο ενδημικό της φυτό, ένα φυτό που ζει μόνο σε αυτή την περιοχή και πουθενά αλλού στο κόσμο», καταγράφεται και πάλι στην εν ζωή χλωρίδα του Ιερού Βράχου. Χάρη στον Ελληνα βιολόγο Γρηγόρη Τσούνη και τον 17χρονο γιο του Λάμπρο, που εντοπίζουν στην Ακρόπολη μικρό πληθυσμό από μικρομέριες (2006). Και που μόλις ανακαλύπτουν ότι είναι ο «χαμένος θησαυρός της Ακρόπολης», καταφεύγουν άμεσα στους ειδικούς.
Η πρώτη ιστορική αναφορά στη Micromeria acropolitana σημειώνεται από τον Αυστριακό βοτανολόγο Halacsy το 1908. Από τότε μέχρι σήμερα τα ίχνη της χάνονται. Ντύνεται με ένα πέπλο μυστηρίου και χαρακτηρίζεται «φυτό-φάντασμα». Μάλιστα, το 1998, ο καθηγητής Βοτανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Αρτέμης Γιαννίτσαρος κάνει λόγο για «εξαφανισθέν είδος από την ελληνική και γενικά την παγκόσμια χλωρίδα». Και πιο πρόσφατα, το 2003, ο βοτανολόγος Θεοφάνης Κωνσταντινίδης σε άρθρο του στην «Καθημερινή» αναφέρεται στη «μυστηριώδη Micromeria acropolitana (Μικρομέρια της Ακρόπολης)», την οποία «εδώ και έναν αιώνα κανένας δεν έχει ξαναδεί ούτε στο βράχο της Ακρόπολης ούτε κάπου αλλού». Ή μήπως όχι;
Ένας πληθυσμός περίπου 100 ατόμων που παρακολουθείται από τον Γρηγόρη Τσούνη και το LT παρέμεινε σταθερό όλα αυτά τα χρόνια καιπαρουσίασαν μικρή αύξηση του αριθμού τους το 2009 λόγω οι άφθονες και παρατεταμένες χειμερινές βροχές.Τοίχοι και το σπασμένο μάρμαρο με λίγο χώμα φαίνεται να είναι τα αγαπημένα ενδιαιτήματα του φυτού. Υπήρχαν περίπου 50 φυτά σε πολυσύχναστα σημεία του χώρου, σε απόσταση μικρότερη των 30 εκατοστών από το να πατηθούν. Η προσεκτική έρευνα αποκάλυψε επίσης φυτά σε τις βόρειες, ανατολικές, δυτικές και νότιες πλαγιές του Ιερού Βράχου. Εκτιμάται ότι ο συνολικός αριθμός των φυτών στην Ακρόπολη πρέπει να είναι τουλάχιστον 400. Σίγουρα, μεγαλύτερη απειλή για την επιβίωση του είδους στον αρχαιολογικό χώρο αποτελεί η ίδια η ανθρώπινη δραστηριότητα, με συνεχή καταπάτηση των φυτών από τους τουρίστες και τον συνεχή καθαρισμό της πέτρας. Είναι καταπληκτικό το γεγονός ότι το φυτό έχει πράγματι επιβιώσει εκεί περισσότερο από την αυγή του ελληνικού πολιτισμού, περισσότερα από 5000 χρόνια. Ωστόσο, είναι πιθανό ότι το είδος θα επιβιώνει πάντα στο φυσικό βράχο του λόφου.
Το δείγμα του φυτού που συλλέχτηκε το 1906 (Herbarium WU Institute of Botany, University of Vienna)
Το φυτό κινδυνεύει από την ανθρώπινη παρουσία, την τουριστική δραστηριότητα, την εκρίζωση και τον καθαρισμό του αρχαιολογικού χώρου. «Οπως δείχνουμε ενδιαφέρον για τα μνημεία του πολιτισμού μας, οφείλουμε να δείξουμε το ανάλογο ενδιαφέρον και για τους θησαυρούς της φυσικής μας κληρονομιάς».
Πηγές
- 16(2)_08_KitTan&al_Micromeria.indd
- Αυτό το αγριολούλουδο φυτρώνει μόνο στην Ακρόπολη - πουθενά αλλού στον κόσμο! | LiFO
- Micromeria acropolitana, το ενδημικό φυτό της Ακρόπολης – dasarxeio.com
- greek flora
- Μικρομέρια της Ακρόπολης - Βικιπαίδεια
