Στον δικό μας κόσμο, το Φθινόπωρο μπαίνει μ’ ένα μεγάλο αφιέρωμα της Ταινιοθήκης της Ελλάδας στο Φεντερίκο Φελίνι από τις 11 έως τις 19 Οκτωβρίου, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του.
Από τη Δευτέρα 11 Οκτωβρίου το Kosmos θα προσφέρει στους ακροατές του καθημερινά διπλές προσκλήσεις για όλες τις προβολές του μεγάλου αφιερώματος στον μεγάλο Ιταλό maestro. Αλλά ταυτοχρόνως το αφιέρωμα είναι μία ευκαιρία να μιλήσουμε ξανά για τις ταινίες του Φελίνι. Για τη ζωή του. Για τα όνειρα και τις εμμονές που χαρακτήρισαν το έργο του. Και, φυσικά, να ακούσουμε μουσικές που τις συνόδευσαν ξεκινώντας την Κυριακή 10 Οκτωβρίου στις 11 το πρωί στην εκπομπή της Γιώτας Κοτσέτα, μ’ ένα ωριαίο αφιέρωμα στον μεγάλο Ιταλό σκηνοθέτη με τα 4 Όσκαρ.
Στη μεγάλη αίθουσα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, από τις 11 έως τις 19 Οκτωβρίου, θα προβληθούν 17 εμβληματικές ταινίες του Φελίνι ψηφιακά αποκατεστημένες σε 2Κ και 4Κ –ανάμεσά τους τα φιλμ: 8 1/2, Γλυκιά Ζωή, LaStrada, Νύχτες της Καμπίρια, Roma, Σατυρικόν, Amarcord, Πρόβα Ορχήστρας, Ο Λευκός Σεϊχης και IVitelloni. Το πρόγραμμα συμπληρώνουν τα ντοκιμαντέρ Fellinopolis και Υπέροχος κύριος Φελίνι – Συνέντευξη με τον Γουές Άντερσον που θα προβληθούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα στην πλατφόρμα της Ταινιοθήκης online.
Τις ταινίες προλογίζουν εκλεκτοί προσκεκλημένοι, σκηνοθέτες, ηθοποιοί και δημοσιογράφοι.
Τραγουδοποιός, μουσικός, συγγραφέας και αγωνιστής της ειρήνης, που έγινε παγκόσμια γνωστός ως μέλος των Beatles.
Τζον Λένον (1940 – 1980)
Τραγουδοποιός, μουσικός, συγγραφέας και αγωνιστής της ειρήνης, που έγινε παγκόσμια γνωστός ως μέλος των Beatles.
Ο Τζον Ουίνστον Λένον (John Lennon) γεννήθηκε στο Λίβερπουλ στις 9 Οκτωβρίου 1940, κατά τη διάρκεια ενός βομβαρδισμού της πόλης από τη «Λουφτβάφε». Ο πατέρας του Άλφρεντ ήταν ναυτικός και η μητέρα του Τζούλια χορεύτρια σε τοπικά κλαμπ. Το όνομα Τζον του δόθηκε προς τιμήν του παππού του και το Ουίνστον προς τιμήν του βρετανού πρωθυπουργού Γουίνστον Τσόρτσιλ.
Μετά τον χωρισμό των γονιών του, ο νεαρός Τζον μεγάλωσε στο σπίτι της αυστηρής θείας του Μίμι και του άνδρα της Τζορτζ, που τον αγαπούσαν σαν δικό της παιδί. Μολονότι δεν ζούσε με τη μητέρα του, τη λάτρευε. Άλλωστε, ήταν εκείνη που του χάρισε την πρώτη του κιθάρα το 1957, ενθαρρύνοντάς τον να ασχοληθεί με τη μουσική. Ο θάνατός της σε τροχαίο το 1958 δεν ξεπεράστηκε ποτέ από τον Τζον και ήταν η αιτία που σφυρηλάτησε τη δυνατή του φιλία με έναν άλλο νεαρό, τον Πολ ΜακΚάρτνεϊ, που είχε χάσει τη μητέρα του από την επάρατο νόσο.
Ο Τζον αγαπούσε το γράψιμο και τη ζωγραφική, με το σχολείο να τον αφήνει μάλλον αδιάφορο. Φοίτησε στο κολέγιο Καλών Τεχνών του Λίβερπουλ, αλλά δεν υπήρξε ποτέ συνεπής σπουδαστής. Εκεί, όμως, γνώρισε την πρώτη του γυναίκα, τη Σίνθια Πάουελ, η οποία του χάρισε ένα παιδί, τον Τζούλιαν (1963). Ο Τζον ζούσε για τη μουσική και τον Μάρτιο του 1957 ίδρυσε την πρώτη του μπάντα, τους Quarrymen, που πήρε το όνομά της από το σχολείο, όπου φοιτούσε. Έπαιζαν σκιφλ, ένα είδος φολκ μουσικής με τζαζ και μπλουζ επιρροές.
Στις 6 Ιουλίου 1957 γνωρίζει τον Πολ ΜαΚάρτνεϊ, ο οποίος σύντομα γίνεται μέλος του συγκροτήματος, αφού ο πατέρας του διαθέτει το υπόγειο του σπιτιού για τις πρόβες των Quarrymen. Την εποχή αυτή ο Λένον γράφει και το πρώτο του τραγούδι «Hello Little Girl», που έγινε αργότερα επιτυχία με τους The Fourmost. Στο συγκρότημα καταφθάνει με συστάσεις του ΜακΚάρτνεϊ ο νεαρός κιθαρίστας Τζορτζ Χάρισον, που δίνει έναν πιο ροκ χαρακτήρα. Οι Quarrymen μετονομάζονται σε «Johnny and the Moondogs», με τον Λένον να έχει τον πρώτο λόγο, αλλά να μην είναι ικανοποιημένος από τον ήχο τους. Το καλοκαίρι του 1958 ηχογραφούν ένα δίσκο 45 στροφών, που περιέχει δύο τραγούδια, τη σύνθεση των Λένον / ΜακΚάρντεϊ «In Spite of Αll the Danger» και τη διασκευή του κομματιού του Μπαντ Χόλι «That' ll Be the Day».
Στα μέσα του 1959, η μπάντα του Λένον αλλάζει το όνομά της σε Beatles και αρχίζει εμφανίσεις στο Αμβούργο και στο κλαμπ του Λίβερπουλ, Cavern. Ήταν εκεί που τους ανακάλυψε ο Μπράιαν Έπσταϊν, ο πρώτος τους μάνατζερ, και στις 5 Οκτωβρίου 1962 κυκλοφορούν το παρθενικό τους σινγκλ «Love me Do». Η επιτυχία είναι μεγάλη. Οι Beatles εκτοξεύονται στην κορυφή και εν μια νυκτί μετατρέπονται σε ζωντανό θρύλο. Στα τραγούδια τους συνδυάζουν τη ρεαλιστική προσέγγιση και την εσωτερικότητα του Λένον, με την αισιόδοξη ματιά και το μελωδικό χάρισμα του ΜακΚάρτνεϊ. Ο ένας συμπληρώνει τον άλλο και το αποτέλεσμα είναι μοναδικό. Οι Μπιτλς ανάγουν το τρίλεπτο ποπ τραγούδι σε μορφή τέχνης.
Μετά τον θάνατο του Επστάιν αρχίζουν να εμφανίζονται οι πρώτες σκιές στους Μπιτλς. Ο Μακάρτνεϊ επιζητεί να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο, κάτι που δεν αρέσει στον Λένον, η ερωμένη του οποίου Γιόκο Όνο, αναμιγνύεται όλο και πιο πολύ στις υποθέσεις τους, προκαλώντας την αγανάκτηση των υπολοίπων. Έτσι είναι αναπόφευκτη η διάλυση του συγκροτήματος το 1970.
Από την εποχή των Μπιτλς, ο Τζον Λένον είχε ξεκινήσει την προσωπική του μουσική διαδρομή. Με τη συμμετοχή της Γιόκο Όνο ηχογράφησε τρεις δίσκους με πειραματική μουσική κι ένα live στο Τορόντο με τη νεοσύστατη μπάντα των Plastic Ono Band. Μετά τη διάλυση των Beatles και μέχρι τη δολοφονία του το 1981 κυκλοφόρησε μια σειρά άλμπουμ, που δεν έφθαναν στο δημιουργικό ύψος της μουσικής των «Σκαθαριών», αλλά παρουσίαζαν μεγάλο ενδιαφέρον και είχαν απήχηση στο μουσικόφιλο κοινό. Κορυφαία στιγμή υπήρξε αναμφισβήτητα το άλμπουμImagine(1971) και το ομώνυμο τραγούδι, που έγινε ο ύμνος του αντιπολεμικού κινήματος.
Στις 31 Αυγούστου 1971 ο Λένον μετακομίζει στη Νέα Υόρκη και δεν θα επιστρέψει ποτέ στην Αγγλία. Σύντομα θα αντιμετωπίσει προβλήματα με το αμερικανικό κράτος, καθώς ο πρόεδρος Νίξον ψάχνει τρόπο να τον απελάσει. Δεν του συγχωρεί ότι είναι ένα από τα ηγετικά στελέχη του αντιπολεμικού κινήματος, που μάχεται τη συμμετοχή των Αμερικανών στο Βιετνάμ. Με ευφάνταστους τρόπους και εκμεταλλευόμενος τα ΜΜΕ (Bed-In), προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει την παγκόσμια κοινή γνώμη στην υπόθεση της παγκόσμιας ειρήνης. Ο Λένον βρίσκεται στο στόχαστρο και των πανίσχυρων εκκλησιαστικών οργανώσεων, που δεν ξεχνούν τη δήλωση του 1966, ότι «οι Μπιτλς είναι ανώτεροι από τον Θεό».
Το 1973 χωρίζει από τη Γιόκο και τα φτιάχνει για δύο χρόνια με την κινέζα γραμματέα του Μέι Παγκ. Τον Νοέμβριο του 1974 θα εμφανιστεί για τελευταία φορά επί σκηνής, συμμετέχοντας σε μια συναυλία του Έλτον Τζον στη Νέα Υόρκη. Το 1975 επανασυνδέεται με τη Γιόκο Όνο και στις 20 Μαρτίου παντρεύονται στο Γιβραλτάρ. Στις 9 Οκτωβρίου θα γεννηθεί ο γιος τους Σον. Ο Τζον εγκαταλείπει τη μουσική για να αφιερωθεί στη φροντίδα του νεογέννητου παιδιού του. Πέντε χρόνια αργότερα θα επιστρέψει δυναμικά στη μουσική, με το διπλό άλμπουμ «Double Fantasy», που θα αποτελέσει το κύκνειο άσμα της σύντομης, αλλά σπουδαίας καριέρας του.
Στις 8 Δεκεμβρίου 1980 το νήμα της ζωής του κόπηκε από τις σφαίρες ενός θαυμαστή του, του Μαρκ Τσάπμαν, στον οποίον νωρίτερα είχε υπογράψει ένα αυτόγραφο πάνω στο νέο του άλμπουμ. Ο ίδιος, με το μακάβριο χιούμορ που τον διέκρινε, μας είχε προϊδεάσει για το τέλος του: «Να δείτε που θα πάω είτε από αεροπορικό ατύχημα, είτε από σφαίρα κάποιου τρελού θαυμαστή μου» είχε πει σε μια του συνέντευξη πριν από χρόνια.
Δισκογραφία
Άλμπουμς
Unfinished Music No.1: Two Virgins (1968) [ΗΠΑ: Νο124]
Unfinished Music No.2: Life with the Lions (1969) [ΗΠΑ: Νο174]
Wedding Album (1969) [ΗΠΑ: Νο178]
John Lennon/Plastic Ono Band (1970) [Μ.Β: Νο8, ΗΠΑ: Νο6, Χρυσό]
Imagine (1971) [Μ.Β: Νο1, ΗΠΑ: Νο1, 2 φορές πλατινένιο]
Some Time in New York City (1972) [Μ.Β: Νο11, ΗΠΑ: Νο48]
Mind Games (1973) [Μ.Β: Νο13, ΗΠΑ: Νο9, Χρυσό]
Walls and Bridges (1974) [Μ.Β: Νο6, ΗΠΑ: Νο1, Χρυσό]
Rock 'n' Roll (1975) [Μ.Β: Νο6, ΗΠΑ: Νο6, Χρυσό]
Double Fantasy (1980) [Μ.Β: Νο1, ΗΠΑ: Νο1, 3 φορές πλατινένιο]
Milk and Honey (1984) [Μ.Β: Νο3, ΗΠΑ: Νο11, Χρυσό]
Συλλογές
Shaved Fish (1975) [Μ.Β: Νο8, ΗΠΑ: Νο 12, Πλατινένιο]
The John Lennon Collection (1982) [Μ.Β: Νο1, ΗΠΑ: Νο33, 3 φορές πλατινένιο]
Menlove Ave. (1986) [ΗΠΑ: Νο147]
Imagine: John Lennon (1988) [Μ.Β: Νο64, ΗΠΑ:Νο31, Χρυσό]
Lennon (4CD box set) (1990)
Lennon Legend: The Very Best of John Lennon (1997) [Μ.Β: Νο3, ΗΠΑ: Νο65, Χρυσό]
John Lennon Anthology (1998) [Μ.Β: Νο64, ΗΠΑ: Νο99, Χρυσό]
Wonsaponatime (1998) [Μ.Β:Νο76]
Acoustic (2004) [Μ.Β: Νο133, ΗΠΑ: Νο31]
Peace, Love & Truth (2005)
Working Class Hero: The Definitive Lennon (2005) [Μ.Β: Νο11, ΗΠΑ: Νο135]
The U.S. vs. John Lennon (2006)
Remember (2006)
Instant Karma (2007): Συλλογή της Διεθνούς Αμνηστίας για το Νταρφούρ, με διάφορους καλλιτέχνες και αποσπάσματα από τραγούδια του Λένον.
Ζωντανές Ηχογραφήσεις
Live Peace in Toronto (1969) [ΗΠΑ: Νο10]
Live in New York City (1986) [Μ.Β: Νο55, ΗΠΑ: Νο41, Χρυσό]
Live Peace in Toronto (2006)
Σινγκλς
Give Peace a Chance (1969) [Μ.Β: Νο2, ΗΠΑ: Νο14]
Cold Turkey (1969) [Μ.Β: Νο12, ΗΠΑ: Νο30]
Instant Karma! (1970) [Μ.Β: Νο4, ΗΠΑ: Νο3, Χρυσό]
Mother (1971) [ΗΠΑ:Νο43]
Power to the People (1971) [Μ.Β: Νο6, ΗΠΑ: Νο11]
Imagine (1971) [ΗΠΑ: Νο3]
Happy Xmas (War Is Over) (1971, 1972) [Μ.Β: Νο4]
Woman Is the Nigger of the World (1972) [ΗΠΑ: Νο57]
Mind Games(1973) [Μ.Β: Νο26, ΗΠΑ: Νο18]
Whatever Gets You Thru the Night (1974) [Μ.Β: Νο36, ΗΠΑ: Νο1]
Νο9 Dream(1975) [Μ.Β: Νο23, ΗΠΑ: Νο9]
Stand by Me (1975) [Μ.Β: Νο30, ΗΠΑ: Νο20]
Imagine (1975) [Μ.Β:Νο6]
(Just Like) Starting Over (1980) [Μ.Β: Νο1, ΗΠΑ: Νο1, Χρυσό]
Βέλγος τραγουδοποιός, από τους κορυφαίους του γαλλόφωνου τραγουδιού (chanson). Μεγάλα ονόματα της μουσικής επηρεάστηκαν από το έργο του και ερμήνευσαν τραγούδια του.
Ο Ζακ Μπρελ (Jacques Brel) ήταν βέλγος τραγουδοποιός, από τους κορυφαίους του γαλλόφωνου τραγουδιού (chanson). Με αξιοσημείωτη σκηνική παρουσία, με επικοινωνιακό ενθουσιασμό στην ερμηνεία και τον ρυθμό, με γραφή συγχρόνως τρυφερή και δυνατή που δεν φοβάται να γίνεται καυστική και επιθετική, γνώρισε την επιτυχία και εκτός του γαλλόφωνου κόσμου. Γνωστά ονόματα της ροκ μουσικής, όπως ο Ντέιβιντ Μπόουι, ο Μαρκ Άλμοντ, ο Σκοτ Γουόκερ και ο Άλεξ Χάρβεϊ δηλώνουν ότι έχουν επηρεαστεί από το έργο του, ενώ μουσικοί του διαμετρήματος του Ρέι Τσαρλς, του Φρανκ Σινάτρα, της Σίρλεϊ Μπάσεϊ και της Νίνα Σιμόν, έχουν ερμηνεύσει τραγούδια του.
Ο Ζακ Ρομέν Ζορζ Μπρελ γεννήθηκε στις 8 Απριλίου 1929 στην πόλη Σέρμπεκ του Βελγίου και από τα εφηβικά του χρόνια άρχισε να γράφει ιστορίες και ποιήματα, αδιαφορώντας για τα μαθήματά του. Το 1952 έκανε την εμφάνισή του στη δισκογραφία με ένα δισκάκι που περιείχε τα τραγούδια «II y a» και «La Foire». Αν και δεν σημείωσε ιδιαίτερη επιτυχία, εν τούτοις προσέλκυσε το ενδιαφέρον της γαλλικής μουσικής βιομηχανίας και μετακόμισε στο Παρίσι.
Το πρώτο άλμπουμ και η ανάδειξη του σε σταρ πρώτου μεγέθους
Το 1953 άρχισε να εμφανίζεται σε καφέ της γαλλικής πρωτεύουσας και δύο χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε τον πρώτο του μεγάλο δίσκο με τίτλο «Jacques Brel et ses chansons». To 1957 γνώρισε επιτυχία με το τραγούδι «Quand on n’ a que l’amour», που ήταν και ο τίτλος του δεύτερου άλμπουμ του. Η θριαμβευτική του εμφάνιση στο θέατρο «Ολιμπιά» το 1958 τον ανέδειξε σε σταρ πρώτου μεγέθους. Τα πιο γνωστά του τραγούδια είναι τα «Ne me quitte pas», «Amsterdam» (το τραγούδησε και ο Ντέιβιντ Μπόουι), «Madeleine», «Les Vieux», «La Colombe», «Le Moribond», «La Mort» και «La Chanson des vieux amants».
Τρεις ακόμη εμφανίσεις του στο «Ολιμπιά» (1961, 1964, 1966) αποτέλεσαν θριάμβους και η φήμη του δεν σταμάτησε να εξαπλώνεται. Στα τέλη του 1966 ανήγγειλε την επιθυμία του να εγκαταλείψει τη σκηνή και αποσύρθηκε στις νήσους Μαρκέζας της Γαλλικής Πολυνησίας. Το 1977, πάντως, πραγματοποίησε την επιστροφή του στο τραγούδι μέσω της δισκογραφίας με τον δίσκο «Les Marquises», o οποίος έγινε ενθουσιωδώς δεκτός.
Καριέρα και στον κινηματογράφο
Παράλληλα, ασχολήθηκε και με τον κινηματογράφο ως ηθοποιός, σκηνοθέτης και σεναριογράφος. Έπαιξε σε οκτώ ταινίες γνωστών γάλλων σκηνοθετών (Λελούς, Καγιάτ, Μολιναρό, Καρνέ) και σκηνοθέτησε δύο δικές του: το ερωτικό δράμα «Franz» (1971) και την κωμωδία «Le Far West» (1972).
Ο Ζακ Μπρελ άφησε την τελευταία του πνοή στις 9 Οκτωβρίου 1978, σε ηλικία 49 ετών. Νοσηλευόταν στο νοσοκομείο Μπομπινί του Παρισιού με προχωρημένο καρκίνο των πνευμόνων.
Στις 15 Νοεμβρίου 2020 η google τίμησε τον Ζακ Μπρελ με doodle. O λόγος ήταν ότι στις 15/11/1966, ο Βέλγος τραγουδοποιός έδωσε την τελευταία του συναυλία στην πατρίδα του, στο Palais des Beaux-Arts. Μέσα στο έτος, ακολούθησαν δυο ακόμη “αποχαιρετιστήριες” συναυλίες, η μία στο Royal Albert Hall στο Λονδίνο και η δεύτερη στο Carnegie Hall, στην New York.
Αργεντίνος διεθνιστής επαναστάτης, μία από τις σημαντικές προσωπικότητες του 20ου αιώνα. Υπήρξε ηγετική φυσιογνωμία της Κουβανικής Επανάστασης και άσκησε μεγάλη επίδραση στη θεωρία και την τακτική του ανταρτοπόλεμου.
Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα (1928 – 1967)
Αργεντίνος διεθνιστής επαναστάτης, μία από τις σημαντικές προσωπικότητες του 20ου αιώνα. Υπήρξε ηγετική φυσιογνωμία της Κουβανικής Επανάστασης και άσκησε μεγάλη επίδραση στη θεωρία και την τακτική του ανταρτοπόλεμου. Πίστευε στην επικράτηση του σοσιαλισμού μέσα από μια παγκόσμια επανάσταση. Με το πέρασμα των χρόνων ο Τσε έγινε το σύμβολο της αιώνιας επανάστασης και αντικείμενο λατρείας, ένα ποπ είδωλο παντός καιρού.
Παιδικά και νεανικά χρόνια
Ο νεαρός Ερνέστο με την αγαπημένη του μοτοσυκλέτα
Ο Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα (Ernesto «Che» Guevara) γεννήθηκε στο Ροζάριο της Αργεντινής στις 14 Ιουνίου 1928. Ήταν το μεγαλύτερο από τα πέντε παιδιά μιας μεσοαστικής οικογένειας αριστερών τάσεων, με βασκικές και ιρλανδικές ρίζες. Από μικρός έγινε γνωστός για τις δυναμικές και ριζοσπαστικές απόψεις του, που αποσκοπούσαν στην «υπεράσπιση των φτωχών και των αδυνάτων». Αν και υπέφερε από κρίσεις άσθματος, που τον ταλαιπώρησε σε όλη του τη ζωή, διακρίθηκε για τις αθλητικές του επιδόσεις. Έπαιξε ράγκμπι, ποδόσφαιρο, ήταν δεινός ποδηλάτης και σκοπευτής. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες και αποφοίτησε τον Μάρτιο του 1953.
Τα καλοκαίρια περνούσε τις διακοπές του ταξιδεύοντας μαζί με τον φίλο του Αλμπέρτο Γρανάδο σε διάφορες χώρες της Λατινικής Αμερικής (Περού, Χιλή, Βενεζουέλα, Κολομβία) με μια πεντακοσάρα «Νόρτον» του 1939. Οι παρατηρήσεις του πάνω στα οικονομικά και πολιτικά προβλήματα των χωρών της Λατινικής Αμερικής τον έπεισαν ότι η μόνη λύση είναι η επανάσταση. Οι αναμνήσεις του από τα ταξίδια αυτά κυκλοφόρησαν το 1992 σε βιβλίο με τίτλο «Ημερολόγια Μοτοσυκλέτας» και το 2004 μεταφέρθηκαν στη μεγάλη οθόνη από τον βραζιλιάνο σκηνοθέτη Βάλτερ Σάλες.
Μετά την αποφοίτησή του πήγε στη Γουατεμάλα, όπου ο συνταγματάρχης Χακόμπο Άρμπενς ηγείτο ενός προοδευτικού καθεστώτος, το οποίο μέσα από την αναδιανομή της γης, απέβλεπε στην πραγματοποίηση της κοινωνικής επανάστασης. Την εποχή εκείνη, ο Γκεβάρα απέκτησε και το περίφημο υποκοριστικό του «Τσε», από μια γλωσσική συνήθεια των αργεντινών, που δίνουν έμφαση στο λόγο τους με το επιφώνημα «che». Η ανατροπή του καθεστώτος Άρμπενς το 1954 με πραξικόπημα υποστηριζόμενο από τη CIA, τον έπεισε ότι οι ΗΠΑ θα καταπολεμούσαν πάντα τις αριστερές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής και των άλλων αναπτυσσόμενων χωρών του κόσμου. Η πεποίθησή του αυτή αποτέλεσε τη βάση των σχεδίων του για την επικράτηση του σοσιαλισμού μέσα από μια παγκόσμια επανάσταση.
Στρατευμένος στην Κουβανική Επανάσταση
Ο Τσε Γκεβάρα με τον Φιντέλ Κάστρο το 1959
Μετά την ανατροπή Άρμπενς, ο Τσε πήγε στο Μεξικό, όπου γνώρισε τους αδελφούς Κάστρο, οι οποίοι προετοίμαζαν εξέγερση στην Κούβα για την ανατροπή του δικτάτορα Φουλχένσιο Μπατίστα. Προσχώρησε στις δυνάμεις τους και άρχισε να εκπαιδεύεται στον ανταρτοπόλεμο. Στις 25 Νοεμβρίου 1956 εγκατάλειψε το Μεξικό με το σκάφος Γκράνμα και με 82 συντρόφους του αποβιβάστηκε στις ακτές της επαρχίας Οριέντε της Κούβας. Εντοπίστηκαν, όμως, γρήγορα από τις αρχές και εξολοθρεύτηκαν σχεδόν όλοι. Οι λίγοι που επέζησαν μαζί με τον τραυματισμένο Τσε κατόρθωσαν να φτάσουν στον ορεινό όγκο Σιέρα Μαέστρα. Εκεί οργάνωσαν τον πρώτο αντάρτικο, το οποίο στην πορεία του χρόνου θα γιγαντωθεί και με επικεφαλής τον Φιντέλ Κάστρο θα ανατρέψει στις 2 Ιανουαρίου 1959 τη δικτατορία Μπατίστα και θα εγκαταστήσει ένα προοδευτικό καθεστώς με μαρξιστικό προσανατολισμό.
Ο Τσε έπαιξε ηγετικό ρόλο στο νέο καθεστώς της Κούβας και το εκπροσώπησε σε πολλές αποστολές στο εξωτερικό. Απέκτησε μεγάλη φήμη στη Δύση, λόγω της θαρραλέας στάσης του σε κάθε μορφή ιμπεριαλισμού και νεοαποικιοκρατίας, που εκείνη την περίοδο τις εκπροσωπούσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Κατέλαβε διάφορα κυβερνητικά πόστα στη νέα του πατρίδα, ιδίως του οικονομικού τομέα. Στην προσωπική του ζωή χώρισε την περουβιανή σύζυγό του Ίλντα Γκαντέα, με την οποία είχε αποκτήσει μία κόρη, και νυμφεύθηκε την κουβανή Αλέιντα Μαρτς, στέλεχος του στρατού του Φιντέλ Κάστρο, με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά.
Μετά τον Απρίλιο του 1965, ο Τσε αποσύρθηκε από τη δημόσια ζωή και έπειτα εξαφανίστηκε εντελώς. Η εξαφάνισή του αποδόθηκε σε διαφωνίες του με τον Φιντέλ Κάστρο σχετικά με την οικονομική πολιτική και την ιδεολογική γραμμή του καθεστώτος. Πάντως, τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου ο Κάστρο έδωσε στη δημοσιότητα μία επιστολή του Τσε, όπου επαναβεβαίωνε την ακλόνητη εμπιστοσύνη του στην Κουβανική Επανάσταση και τόνιζε ότι «άλλα έθνη έχουν ανάγκη από τις ταπεινές υπηρεσίες μου».
Οι περιπλανήσεις και η δολοφονία του
Αξιωματικοί τους βολιβιανού στρατού επιδεικνύουν τη σορό του Τσε
Μετά τη φυγή του από την Κούβα, ο Τσε περιπλανήθηκε αρκετά. Το φθινόπωρο του 1966 βρέθηκε στη Βολιβία για να συνεχίσει το επαναστατικό του έργο. Ήταν μία σύγχρονη εκδοχή του Σιμόν Μπολιβάρ, καθώς θεωρούσε τη Λατινική Αμερική όχι ως ένα σύνολο χωριστών εθνών, αλλά ως μία πολιτιστική και οικονομική ενότητα, για την απελευθέρωση της οποίας θα χρειαζόταν μια κοινή στρατηγική.
Την πάμφτωχη Βολιβία κυβερνούσε εκείνη την εποχή η αμερικανοκίνητη χούντα του στρατηγού Ρενέ Μπαριέντος. Ο Τσε με πάσα μυστικότητα οργάνωσε στη ζούγκλα της Σάντα Κρους μία ομάδα από 50 αντάρτες, που αποτέλεσαν τον αρχικό πυρήνα του Βολιβιανού Απελευθερωτικού Στρατού. Η πρώτη μάχη με τον στρατό δόθηκε τον Μάρτη του 1967. Ο Τσε ήταν και πάλι στο προσκήνιο, γεγονός που προκάλεσε την οργή του δικτάτορα, ο οποίος ζήτησε από τις δυνάμεις του το κεφάλι του για να το κρεμάσει σε κεντρικό φανοστάτη της Λα Παζ.
Ταυτόχρονα, δραστηριοποιήθηκε και η CIA, που δεν είχε ξεχάσει τη δράση του Γκεβάρα στην Κούβα και την καθοριστική του συνεισφορά στην επικράτηση των «μπαρμπούδος» του Κάστρο, αλλά και την εναντίον των ΗΠΑ ρητορική του. Εξόπλισε τις ειδικές δυνάμεις του βολιβιανού στρατού με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας και την πλαισίωσε με ειδικούς συμβούλους, επικεφαλής των οποίων ήταν ο Φέλιξ Ροντρίγκεζ, με δράση στην Κούβα. Εκτός από τον στρατό και τους Αμερικανούς, ο Τσε είχε να αντιμετωπίσει και την εχθρική συμπεριφορά του τοπικού Κομμουνιστικού Κόμματος, που ήταν περισσότερο προσανατολισμένο προς τη Μόσχα, παρά προς στην Αβάνα.
Ο κλοιός έσφιγγε γύρω του και ο Τσε δεν άργησε να πέσει στα χέρια των διωκτών του. Οι βολιβιανές ειδικές δυνάμεις, εκμεταλλευόμενες τις πληροφορίες από ντόπιους χωρικούς, τον συνέλαβαν ύστερα από σύντομη μάχη στις 8 Οκτωβρίου 1967 στην τοποθεσία Κεμπράδα Ντελ Ιούρο. Σύμφωνα με κάποιους στρατιώτες, ο Τσε φώναξε στους στρατιώτες: «Μη με πυροβολείτε. Είμαι ο Τσε Γκεβάρα και αξίζω περισσότερο ζωντανός παρά νεκρός». Πάνω του βρέθηκε το ημερολόγιο που κρατούσε για τη δράση του στη Βολιβία. Η πρώτη εγγραφή ήταν στις 7 Νοεμβρίου 1966 και η τελευταία στις 7 Οκτωβρίου 1967 την παραμονή της σύλληψής του.
Την επομένη μέρα, ο Τσε Γκεβάρα εκτελέστηκε σε μία αίθουσα ενός εγκαταλελειμμένου σχολείου στο χωριό Λα Χιγκέρα. Ο εκτελεστής του ήταν ο λοχίας Μάριο Τεράν, που έδωσε μάχη με τους συναδέλφους για το ποιος θα έχει την τιμή να σκοτώσει τον διακεκριμένο αιχμάλωτο. Με διαταγή του δικτάτορα Μπαριέντος, τον πυροβόλησε με τέτοιο τρόπο, ώστε να φανεί ότι σκοτώθηκε σε μάχη. Η σορός του 39χρονου επαναστάτη μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο του Βαγιεγκράντε για να επιδειχθεί στους εκπροσώπους του Τύπου. Ακολούθως, ένας στρατιωτικός γιατρός τού ακρωτηρίασε τα δύο χέρια ως αποδεικτικό στοιχείο και στη συνέχεια το υπόλοιπο της σορού του τάφηκε σε άγνωστο σημείο. Ο τάφος του αποκαλύφθηκε το 1997 κοντά στο αεροδρόμιο του Βαγιεγκράντε από μια ομάδα κουβανών ιατροδικαστών. Τα οστά του μεταφέρθηκαν στην Κούβα και τάφηκαν στο Μαυσωλείο της Σάντα Κλάρα, όπου δόθηκε η καθοριστική μάχη της Κουβανικής Επανάστασης.
Ο θρύλος
Ο θάνατος του Τσε Γκεβάρα αποτέλεσε ένα σοβαρό πλήγμα για το επαναστατικό κίνημα στη Λατινική Αμερική και οι διάφορες χούντες της περιοχής βρήκαν την ευκαιρία να σκληρύνουν τη στάση τους. Σε αυτό το σημείο εστιάζεται και η κριτική που ασκήθηκε στον Τσε Γκεβάρα, ότι, δηλαδή, η δική του δράση και όσων τον μιμήθηκαν αργότερα συνέβαλε στη διατήρηση ενός σκληρού και αμερικανοκίνητου μιλιταρισμού στη Λατινική Αμερική για πολλά χρόνια ακόμα.
Σχεδόν αμέσως με τον θάνατό του άρχισε να καλλιεργείται ο μύθος του. Ο γιατρός από την Αργεντινή έγινε το σύμβολο της εξέγερσης και της επανάστασης για το φοιτητικό κίνημα της δεκαετίας του '60. Πολλά νεαρά άτομα στη Δύση τον ξεχώρισαν ανάμεσα σε άλλους επαναστάτες, επειδή απαρνήθηκε τις ανέσεις μιας άνετης μεσοαστικής ζωής για να αγωνισθεί για τους φτωχούς και απόκληρους του πλανήτη και για μία δίκαιη κοινωνία. Ακόμη και όσοι διαφωνούσαν με τις κομμουνιστικές του ιδέες αναγνώρισαν τη ακεραιότητα και το πνεύμα αυτοθυσίας που τον διέκρινε.
Ο Τσε Γκεβάρα είχε και πολλούς επικριτές. Πολλοί πιστεύουν ότι ο ηρωικός του θάνατος, το νεαρό της ηλικίας του και η αποτυχία των οραμάτων του συνεισέφεραν καθοριστικά στη δημιουργία του μύθου του. Οι συντηρητικοί τον κατηγόρησαν ότι δημιούργησε τα πρώτα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας στην Κούβα, ενώ οι αναρχικοί ως ένα σταλινικό γραφειοκράτη, αν και η σχέσεις του με τη Μόσχα δεν ήταν οι καλύτερες δυνατές. Για την επίσημη Αμερική, ο Τσε Γκεβάρα θεωρείται και σήμερα ένας επικίνδυνος τρομοκράτης, του μεγέθους του Οσάμα Μπιν Λάντεν.
Με το πέρασμα των χρόνων, ο Τσε έγινε αντικείμενο λατρείας, ένα ποπ είδωλο παντός καιρού. Μπλουζάκια, καπελάκια, κονκάρδες, πόστερ και κούπες με παραλλαγές της περίφημης φωτογραφίας του Άλμπερτ Κόρντα, αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.
