Το χρονικό της καταστροφής του 2007
Ο Εθνικός Δρυμός της Πάρνηθας, με τη σπάνια ομορφιά του, την πλουσιότατη χλωρίδα, τη μοναδική του πανίδα και με τους ελεύθερους πληθυσμούς των ελαφιών, ζαρκαδιών, αιγάγρων κ.λ.π. και τα απαράμιλλης ομορφιάς φυσικά τοπία του, δεν είναι πλέον όπως τον γνωρίζαμε. Ό,τι δεν έγινε τους τελευταίους τουλάχιστον δύο αιώνες (τα μεγάλα έλατα είχαν ηλικία 180 – 240 ετών) συνέβη το απόγευμα της 28/6/2007 όταν, μία πυρκαγιά που ξεκίνησε την προηγούμενη μέρα στο χωριό Στεφάνη Βοιωτίας, δεν αντιμετωπίστηκε έγκαιρα, με αποτέλεσμα να κατακάψει 36.338 στρέμματα στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας, από τα οποία τα 21.800 ήταν δάσος κεφαλληνιακής ελάτης.
Για την προστασία του Εθνικού Δρυμού από τις πυρκαγιές, είχε διανοιχθεί πλήρες δίκτυο δρόμων και αντιπυρικών λωρίδων (πάνω από 400 km συνολικά), κατασκευάστηκαν υδατοδεξαμενές, πυροφυλάκια, και έγιναν εκτεταμένοι καθαρισμοί παρόδιας βλάστησης.
Η ανάπτυξη όμως μεγάλου μετώπου πυρκαγιάς στη Βοιωτία, το οποίο με τη βοήθεια δυτικών ανέμων, κινήθηκε προς Πάρνηθα και απέκτησε ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις, είχε σαν αποτέλεσμα, να μην χρησιμοποιηθούν οι υφιστάμενες υποδομές, και να καταστραφεί μεγάλο μέρος του Εθνικού Δρυμού, στο οποίο περιλαμβάνονται εκτός του δάσους της κεφαλληνιακής ελάτης και σημαντικότατοι βιότοποι της άγριας πανίδας και κυρίως των ελαφιών.
Η μη έγκαιρη αντιμετώπιση της πυρκαγιάς το απόγευμα της 27/6/2007 στο σημείο έκρηξής της, είχε σαν αποτέλεσμα την επέκτασή της κατά τη διάρκεια της επερχόμενης νύκτας, ώστε το επόμενο πρωί να περάσει τον ασφάλτινο δρόμο Φυλής – Δερβενοχωρίων, να ανέλθει το απόγευμα της ίδιας μέρας τα υψώματα Μουγγουλτός και κορυφή Καραμανλή, από όπου αφού πέρασε τον δασικό δρόμο – αντιπυρική ζώνη Πηγή Φυλής – Βούντημα, στη θέση Καστρίζα (16:50 μ.μ. περίπου), κατευθύνθηκε προς Ντράσιζα, Πετράλωνα και Πλατάνα (19:00 μ.μ. περίπου) και στις 23:00 μ.μ. περίπου είχε φθάσει στο Καζίνο, αφού προηγουμένως είχε κάψει τις περιοχές Ρουμάνι, Καμπέρα, Παλιοχώρι, Λαγός, Ναυτικό, Αγ. Τριάδα και Γούρνες.
Μετά τις 23:30 μ.μ., ο άνεμος έπεσε και ταυτόχρονα άλλαξε κατεύθυνση. Έτσι, η φωτιά δεν προχώρησε ανατολικότερα προς Τατόι (σταμάτησε στο Ρέμα Χούνης), ούτε νότια προς Κεραμίδι, Μετόχι και Θρακομακεδόνες (σταμάτησε στον Αγ. Γεώργιο Κεραμιδίου).
Η πυρκαγιά της 28/6/2007 έκαψε συνολικά έκταση 36.338,16 στρεμμάτων στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας. Από αυτά τα 16.025,25 στρ. ανήκουν στον πυρήνα του Δρυμού και τα 20.312,48 στρ. στην περιφερειακή ζώνη. Τα 10.561,98 ήταν δάση χαλεπίου πεύκης, τα 21.800 ήταν δάση κεφαλληνιακής ελάτης και τα 3.976,2 στρ. ήταν δάση αείφυλλων πλατύφυλλων. Κάηκαν επίσης 79,86 στρ. αγροτικών εκτάσεων, καθώς και οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις του Πολεμικού Ναυτικού στη θέση Σκίπιζα.
Καταστράφηκαν ολοσχερώς οι εγκαταστάσεις του εκτροφείου ελαφιών του Δασαρχείου στη θέση Παλιοχώρι – Βιλιάνι, το υπό κατασκευήν κέντρο ενημέρωσης επισκεπτών του Δασαρχείου στην Αγ. Τριάδα, το δασοφυλάκιο της Αγ. Τριάδας, 3 χώροι δασικής αναψυχής στις θέσεις Πλατάνα, Βιλιάνι και Αγ. Γεώργιος Κεραμιδίου, καθώς και τα υφιστάμενα δίκτυα ΔΕΗ, ΟΤΕ και ύδρευσης.
Όσον αφορά την άγρια πανίδα, παρά τα όσα γράφτηκαν και ειπώθηκαν μετά την πυρκαγιά, οι εξακριβωμένες απώλειές της δεν είναι σοβαρές. Μετά τη διαπίστωση ότι η φωτιά κατευθύνεται προς το δρυμό, ο φύλακας του εκτροφείου μαζί με τον προϊστάμενο του Δασαρχείου, άνοιξαν τις πόρτες του εκτροφείου και απελευθέρωσαν τα 35 ελάφια που βρίσκονταν μέσα σ’ αυτό. Συνολικά καταμετρήθηκαν από υπαλλήλους του Δασαρχείου και από τους υλοτόμους που κατασκεύασαν τα αντιπλημμυρικά έργα της Πάρνηθας, και περπάτησαν σπιθαμή προς σπιθαμή ολόκληρη την καμένη έκταση, 18 καμένα ελάφια, που στην πλειοψηφία τους ήταν μητέρες με τα μικρά τους, που δεν μπορούσαν να τις ακολουθήσουν, καθώς και 3 αίγαγροι, που προφανώς εγκλωβίστηκαν στις φλόγες.
Ο μεγάλος πληθυσμός των ελαφιών του δρυμού εξακολουθεί να είναι ακμαίος, έχει μετακινηθεί κατά το μεγαλύτερο μέρος του στο άκαυτο τμήμα του δρυμού, καθώς και στα όμορα του δρυμού δάση της Δ. Αττικής και της Βοιωτίας. Σημαντικός αριθμός επίσης μετακινήθηκε προς τα όμορα δάση του Αυλώνα, των Αφιδνών και του Τατοΐου. Στις νέες θέσεις, όμως, πολλές από τις οποίες γειτνιάζουν με κατοικημένες περιοχές, η εξεύρεση τροφής, νερού και καταφυγίου είναι δυσχερέστερη και κατά συνέπεια απαιτείται αυξημένη μέριμνα για την προστασία τους.
Όσον αφορά τα άλλα μεγάλα θηλαστικά του δρυμού (λαγοί, αλεπούδες, ασβοί, κλπ.), δεν βρέθηκε σημαντικός αριθμός καμένων ζώων.
Δεν χωρά αμφιβολία ότι η καταστροφή που έγινε στον Εθνικό Δρυμό, είναι πολύ μεγάλη ως προς την αναδημιουργία του δάσους, για κάποιες επιφάνειες μάλιστα, μη αναστρέψιμη. Τις δυσμενείς επιπτώσεις της καταστροφής αυτής θα βιώσουν πολύ έντονα, για πολλά χρόνια και σε πολλούς τομείς, οι κάτοικοι του λεκανοπεδίου της Αττικής.
Για τον περιορισμό των δυσμενών επιπτώσεων της πυρκαγιάς έπρεπε να ληφθούν και ελήφθησαν άμεσα μέτρα για την αποφυγή περαιτέρω ζημιών και για να καθοριστούν οι νέοι στόχοι διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού, προσαρμοσμένοι στα νέα δεδομένα. Στα κατεπείγοντα μέτρα περιλαμβάνονται:
1. Η προστασία του πολύτιμου εδάφους, το οποίο στην Πάρνηθα είναι λίγο και εύκολο να αποπλυθεί λόγω των μεγάλων εγκάρσιων κλίσεων που επικρατούν.
2. Η προστασία των πέριξ του Δρυμού Δήμων, στους οποίους καταλήγουν τα μεγάλα ρέματα της Πάρνηθας, από πλημμυρικά φαινόμενα.
3. Η κήρυξη των καμένων εκτάσεων ως αναδασωτέων.
4. Η παροχή τροφής και νερού στα ελάφια, μέχρι να προσαρμοσθούν στα νέα περιβάλλοντά τους.
5. Εξασφάλιση κατάλληλου φυτευτικού υλικού για αναδάσωση των καμένων εκτάσεων.
6. Προσαρμογή της διαχείρισης των επισκεπτών του δρυμού στη νέα πραγματικότητα.
7. Σύνταξη μελετών αναδάσωσης των καμένων εκτάσεων και άμεση εφαρμογή τους.
8. Σύνταξη μελέτης μεταπυρικής διαχείρισης των αναγεννημένων εκτάσεων.
Τα μέτρα προστασίας του εδάφους των καμένων εκτάσεων και της αποφυγής πλημμυρικών φαινομένων στους όμορους δήμους Θρακομακεδόνων, Αχαρνών, Λιοσίων, Φυλής και Ασπροπύργου, υλοποιήθηκαν με την κατασκευή από τη Δ/νση Αναδασώσεων Αττικής και το Δασαρχείο Πάρνηθας, κορμοδεμάτων και κορμοπλεγμάτων στις πλαγιές καθώς και κορμοφραγμάτων και λιθοφραγμάτων (σαρζανέτ) στα ρέμματα ολόκληρης της καμένης έκτασης (30.000 στρ.).
Συνολικά κατασκευάστηκαν πάνω από 2.000 χιλιόμετρα κορμοδεμάτων, κλαδοπλεγμάτων, 4.050 ξυλοφράγματα και 33 λίθινα φράγματα. Τα έργα αυτά περατώθηκαν σε χρονικό διάστημα 2 μηνών περίπου. Η συμπεριφορά των παραπάνω έργων μετά τις πρώτες έντονες βροχοπτώσεις υπήρξε πολύ καλή.
Ολόκληρη η καμένη έκταση χωρίς εξαίρεση κηρύχτηκε αναδασωτέα με την 3220 / 25-7-07 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής. Έτσι αποκλείστηκε οριστικά η δυνατότητα χρήσης των καμένων εκτάσεων για άλλο σκοπό πλην της επαναδημιουργίας του δάσους. Η αναδάσωση στην Πάρνηθα παρουσιάζει ιδιαιτερότητες λόγω των επικρατουσών κλιματοεδαφικών συνθηκών και των φυομένων δασικών ειδών.
Αμέσως μετά την τελευταία στροφή στα ψηλά αυτή είναι η εικόνα που αντικρύζει όποιος ανέβει σήμερα στην Πάρνηθα.
Εκεί στα πρώτα μέτρα των καμένων, που είναι και η "μόστρα" της Πάρνηθας, έχουν αρχίσει τα αντιπλημμυρικά έργα. Καμένοι κορμοί ελάτων, πριονίδια από τις κοπές με αλυσσοπρίονα και κλαδοπλέγματα. Οι δασεργάτες εργάζονται εντατικά (φωτογραφία κάτω) και οι ήχοι από τα αλυσσοπρίονα αντηχούν στις πλαγιές και τις ρεματιές του καμένου βουνού.
Δίπλα στο παλιό "Ξενία" η κοπή δεν έχει ξεκινήσει. Αυτή την εικόνα παρουσιάζει ένα καμένο έλατο.
Καμένοι κώνοι έλατου. Δεξιά ο κώνος έχει σπάσει και μοιάζει σαν να χάνει αίμα...
Αυτή την εικόνα παρουσιάζει το κλαδί ενός καμένου έλατου...
Κάποτε ήταν η κορυφή ενός έλατου που είχε καρπίσει και θα έδινε σπόρους για νέα φυτά. Τώρα κορφή και κώνοι είναι καμένα κουφάρια...
Μετά την Αγία Τριάδα, στρίβοντας αριστερά στο περιφερειακό, συναντούμε τις πρώτες κινήσεις ζωής. Δύο ελαφίνες βόσκουν στο εκτροφείο του δασαρχείου με φόντο πίσω τα καμένα.
Μετά το εκτροφείο νέες ανάσες ζωής ξεπηδούν μέσα από τα καμένα. Τα πουρνάρια ανασταίνονται και πετάνε νέα κλωνάρια από τα ριζοβλαστώματά τους. Η φύση αντέχει, παρά το γεγονός ότι έχει να βρέξει δύο μήνες και οι πλαγιές κατακάηκαν.
Τα πάντα καμένα στην δυτική πλευρά του περιφερειακού...
Στην μέση του περιφερειακού στα βορεινά η εικόνα αλλάζει. Εδώ σταμάτησε η φωτιά. Το καμένο έλατο στέκει νεκρό με φόντο τα αδέρφια του που διασώθηκαν...
Βορειανατολικά και πλησιάζοντας στην Μόλα η εικόνα της Πάρνηθας είναι η γνωστή και αγαπημένη μας. Ένα έλατο σφύζει από ζωή, έχει καρπίσει και περιμένει τις κατάλληλες συνθήκες για να διασπείρει τους σπόρους του. Καλούς απογόνους, ω έλατο...
Μετά την Μόλα, στα ανατολικά και αμέσως μετά το Φλαμπούρι αντικρύζουμε και πάλι την μαυρίλα της καταστροφής και τα κλαδοπλέγματα που ελπίζουμε να συγκρατήσουν από τις βροχές το λίγο χώμα των κορφών...
Η μαυρίλα συνεχίζεται με φόντο το Μον Παρνές...
Λίγο πριν την ολοκλήρωση της πορείας μας στον περιφερειακό, το καμένο δάσος αντικρύζει την Αθήνα στο βάθος. Η Πάρνηθα που ξέραμε χάθηκε για μας οριστικά...Σήμερα , ένα αρκετά μεγάλο μέρος της καμένης έκτασης έχουν καταλάβει τα πεύκα και (εν μέρει) τα φρύγανα.
Το 2009 η εταιρεία «ΤΕΡΝΑ» ξεκίνησε την εγκατάσταση ανεμογεννητριών, στην Δυτική Πάρνηθα, στη Στεφάνη Βοιωτίας (από όπου ξεκίνησε η φωτιά του 2007). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αντίδραση τοπικών και μη φορέων, πολιτών και διαδικτυακών (κυρίως) μέσων ενημέρωσης. Παρά τις διαφωνίες αυτές, υπάρχουν σχέδια να εγκατασταθούν και άλλες ανεμογεννήτριες στο βουνό.
Να σημειωθεί ότι ο πληθυσμός των κόκκινων ελαφιών της Πάρνηθας αυξήθηκε λίγα χρόνια μετά την καταστροφική πυρκαγιά. Αυτό επηρεάζει σε κάποιο βαθμό την φυσική αναγέννηση του δάσους, καθώς και την τεχνητή αναδάσωση. Επίσης, μετά από τη φωτιά, τα ελάφια της Πάρνηθας απέκτησαν εξοικείωση με τους επισκέπτες του βουνού. Συχνά ταΐζονται από τους ανθρώπους, ενώ δεν λείπουν οι φορές που αυτή η τακτική στοιχίζει την ζωή κάποιων εξ αυτών. Αρκετές φορές, κατεβαίνουν στη Φυλή, στις Αχαρνές (Μενίδι) και στους Θρακομακεδόνες.
Από τον Αύγουστο του 2014 η περιβαλλοντική οργάνωση «Καλλιστώ» καταγράφει άτομα λύκων στο βουνό. Το συγκεκριμένο είδος είχε εξαφανιστεί από την Πάρνηθα την δεκαετία του 1940. Θεωρείται ότι ο λύκος θα καταφέρει να ρυθμίσει τον πληθυσμό των κόκκινων ελαφιών στον ορεινό όγκο. Γίνονται αναφορές ότι οι λύκοι διασταυρώνονται με αδέσποτους σκύλους. Σπανίως περιφέρονται και σε κατοικημένες περιοχές, πλησίον του Εθνικού Δρυμού. Στις αρχές του 2022, μάλιστα, ένας από αυτούς, και για πρώτη φορά στην ιστορία της Αττικής, επιτέθηκε σε οικόσιτο σκύλο. Ο τελευταίος, όντας τραυματισμένος, έγινε λεία του γκρίζου λύκου.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται και αγριογούρουνα στην έκταση της Πάρνηθας, τα οποία (σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Εθνικού Δρυμού) είχαν να εμφανιστούν από τις αρχές του 20ού αιώνα. Συχνές είναι οι επισκέψεις τους στον Διόνυσο, στην Εκάλη,στο Κρυονέρι και στην Ιπποκράτειο Πολιτεία.
Στις 3 Αυγούστου 2021 στις 13:25, ξεκίνησε μία πυρκαγιά νότια της Βαρυμπόμπης στην οδό Ερυθραίας σε παρθένο πευκοδάσος, βόρεια του Αυτοκινητοδρόμου Αθηνών-Θεσσαλονίκης και δυτικά του αεροδροίου Τατοίου. Η πυρκαγιά κατευθήνθηκε προς τον οικισμό της Βαρυμπόμπης, το αεροδρόμιο, μέχρι και τους Θρακομακεδόνες. Η φωτιά κατέστρεψε όλο τον οικισμό της Βαρυμπόμπης, κατέστρεψε εν μέρει το αεροδρόμιο του Τατοίου και έφτασε μέχρι τα πρώτα σπίτια στους Θρακομακεδόνες. Επίσης απείλησε τα πρώην βασιλικά ανάκτορα στο Τατόι. Εκκενώθηκαν Βαρυμπόμπη, Θρακομακεδόνες, Ολυμπιακό Χωριό, Αδάμες ενώ έκλεισαν οι οδοί: Αυτοκινητόδρομος Αθηνών-Θεσσαλονίκης - Κηφισιά (Καλυφτάκη) μέχρι Άγιος Στέφανος, η Λεωφόρος Τατοΐου, η Λεωφόρος Κύμης και η οδός Ερυθραίας στην Βαρυμπόμπη. Επίσης διακόπηκαν τα δρομολόγια στην Σιδηροδρομική Γραμμή Αθηνών-Θεσσαλονίκης από τον Προαστιακό Αθήνας και την ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Σύμφωνα με την Πυροσβεστική, η πυρκαγιά που κατέστρεψε συνολικά 80.000 οφείλεται σε σύρμα από στύλο της ΔΕΗ.
Στις 6 Αυγούστου 2021 ξέσπασε μία νέα πυρκαγιά στην περιοχή Βασιλικά Πάρνηθας με κατεύθηνση βορειοανατολικά προς Κρυονέρι, Μαλακάσα, Ωρωπό. Λόγω των ισχυρών ανέμων πήρε πολύ γρήγορα μεγάλες διαστάσεις με αποτέλεσμα να απειλήσει και να εκκενωθούν το Κρυονέρι, οι Αφίδνες, η Ιπποκράτειος Πολειτία, η Μαλακάσα, το Καπανδρίτι μέχρι και ο Άγιος Στέφανος, ο οικισμός Πευκόφυτο Αγίου Στεφάνου και η Σταμάτα με τον φόβο ότι η φωτιά θα περάσει απέναντι από τον Αυτοκινητόδρομο Αθηνών-Θεσσαλονίκης προς την λίμνη Μαραθώνα. Επίσης απειλήθηκαν πάλι τα βασιλικά ανάκτορα Τατοΐου. Έκλεισαν οι: ξανά ο Αυτοκινητόδρομο Αθηνών-Θεσσαλονίκης - Κηφισιά (Καλυφτάκη) - Οινόφυτα μήκους 42 χιλιομέτρων, όλη η Λεωφόρος Τατοΐου από το αεροδρόμιο Τατοΐου μέχρι την Μαλακάσα και η Σιδηροδρομική Γραμμή Αθηνών-Θεσσαλονίκης με διακοπή δρομολογίων από τον Προαστιακό Αθήνας και την ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Η φωτιά κινήθηκε σε δύο μέτωπα, πρώτα βόρεια προς την Μαλακάσα και τα ξημερώματα της 7ης Αυγούστου, περνώντας τον Αυτοκινητόδρομο Αθηνών-Θεσσαλονίκης προς την λίμνη Μαραθώνα και τον Άγιο Στέφανο. Μετά από δύο ημέρες, η φωτιά οριοθετήθηκε και μετά από 3 ημέρες κατάφερε να κατασβεστεί. Η φωτιά στοίχησε την ζωή σε έναν εθελοντή της Πυροσβεστικής στην Ιπποκράτειο Πολειτία. Συνολικά κατέστρεψε ολοκληρωτικά πάρα πολύ μεγάλες περιουσίες στο Κρυονέρι, τις Αφίδνες, την Ιπποκράτειο Πολειτία, το Πευκόφυτο Αγίου Στεφάνου, τον Άγιο Στέφανο και τον οικισμό Σφενδάλη στην Μαλακάσα. Για την υπαίτεια υπήρξε η υπόνοια εμπρησμού, κυρίως με την σύλληψη ενός άντρα στο Κρυονέρι.
- Δείτε επίσης: Γαλανόλευκοι οι τόποι μου ~ Πάρνηθα | Α' Μέρος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου